म्याग्दी – कालीगण्डकी र म्याग्दी नदीको दोभानमा अवस्थित बेनीबजारको चिनारी गीत, संगीत, संस्कृति र प्रकृतिको सुन्दरताबाट स्थापित भएको छ। भौगोलिक भूबनोटका आधारमा सुन्दर सहरहरूमा पर्ने बेनीबजार यहाँको कला, संस्कृति, परम्परा र गीत, संगीतको माध्ययमले देश तथा विदेशमा चिनिएको छ।

म्याग्दीका कलाकारदम्पती मन छन्त्याल र टीकाबहादुर श्रेष्ठले सिर्जना गरेको ‘बेनीको बजार जता माया उतै छ नजर किरेमिरे जाले रुमाल’ गीतले बेनीबजारलाई देश–विदेशमा चिनाएको छ । बेनीबजारको चिनारीसँग जोडिएको छ ‘माघेसंक्रान्ति मेला’। बेनीमा परम्परागत रूपमा लाग्दै आएको माघेसंक्रान्ति मेलाले बेनीको महिमालाई उजागर गर्छ।

बेनीमा लाग्ने माघेसंक्रान्ति मेलाले बेनीबजारको व्यापार–व्यवसाय, कला–संस्कृति र पर्यटन विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिएको बेनीका पुराना व्यवसायीसमेत रहेका ८३ वर्षीय पुन्यबहादुर शाक्यले बताए । उनका अनुसार म्याग्दीका साथै पर्वत र बागलुङबाट समेत बेनीस्थित कालीगण्डकीमा माघी नुहाउन आउने र मेला भर्ने चलन थियो । तत्कालीन समयमा हुने माघी मेला बेनी क्षेत्रमा मनोरञ्जन, व्यापार–व्यवसाय र आपसी भेटघाटको माध्यम थियो।

‘पहिले दुई दिन माघेसंक्रान्ति मेलाजात्रा हुन्थ्यो, टाढाटाढाबाट आएकाले नाचगान गर्ने, गाउँका सामान ल्याएर बिक्री गर्ने र घरमा आवश्यक पर्ने सामान किनेर लैजाने गर्थे, सञ्चारको कुनै माध्ययम नहुँदासमेत माघेसंक्रान्तिमा बेनीमा मानिसको भिड थामिनसक्नु हुन्थ्यो,’ शाक्यले भने।

खासगरी बेनीमा डाला नाङ्ला, ठेका, फलामका भाँडाकुँडा र घरेलु हतियार, लत्ताकपडा र खाद्यान्न सामग्री खरि–बिक्री गर्न माघेसंक्रान्ति मेलालाई उपयोग गर्ने चलन रहेको थियो। जिल्लाभरबाट मेला भर्न आएकाहरूले मेलामा छेलो फाल्ने प्रतिस्पर्धा गर्थे भने विजेतालाई साफा गुथाएर सम्मान गर्ने प्रचलन रहेको थियो । बेनीबजारको परम्परागत संस्कृतिको रूपमा रहेको माघेसंक्रान्ति मेलाले परिवर्तित समयअनुसार परिमार्जन र नयाँ–नयाँ प्रयोगसहित निरन्तरता पाइरहेको छ।

माघेसंक्रान्ति मेलाजात्रालाई २०५७ सालदेखि आधिकारिक आयोजक बनेर सञ्चालन गर्न थालिएको थियो । सुरुवातका दुई वर्ष निर्माण व्यवसायी संघले माघेसंक्रान्ति मेला आयोजना गरेकोमा २०५९ सालमा म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघको नेतृत्वमा मेलालाई निरन्तरता दिइएको थियो । त्यसयता हरेक तीन–तीन वर्षमा एकपटक म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघको आयोजनामा महोत्सव तथा अन्य वर्षमा महिला उद्यम विकास समितिका आयोजनामा मेला तथा सडकखाना महोत्सव सञ्चालन हुँदै आएको छ।

०६० मा तत्कालीन धौलागिरि अञ्चलमै पहिलोपटक बेनीमा माघेसंक्रान्ति मेला तथा प्रथम म्याग्दी महोत्सव आयोजना भएको थियो । म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघका तत्कालीन अध्यक्ष प्रमोद श्रेष्ठको नेतृत्वमा माघेसंक्रान्ति मेलालाई महोत्सवको रूपमा आयोजना गरिएको छ । ‘मौलिक पर्वको रूपमा माघेसंक्रान्ति मेलालाई व्यवस्थित रूपमा सञ्चालन गर्न पहिलोपटक महोत्सव लगाएका थियौँ, आज आइपुग्दा आठौँ संस्करणको महोत्सव आयोजना भइरहेको छ, जिल्लाको पर्यटन प्रवर्द्धन, सम्भावनाको उजागर, व्यापार–व्यवसायको विस्तारसँगै कला–संस्कृति संरक्षणमा महोत्सवको सकारात्मक प्रभाव रहेको देखिन्छ,’ श्रेष्ठले भने ।

यस वर्ष म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघले आइतबारदेखि आठौँ म्याग्दी महोत्सव तथा माघेसंक्रान्ति मेला सञ्चालन गरेको छ। मेलालाई मनोरञ्जन र व्यापार–व्यवसायको माध्यम सँगसँगै जिल्लाको पर्यटन प्रवर्द्धन र आर्थिक विकासको सम्भावना उजागर गर्ने गरी सञ्चालन गर्न लागिएको मूल संयोजक एवं म्याग्दी उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष सुविन श्रेष्ठले बताए।

महोत्सवमा जिल्लामा रहेका उत्पादन र लघुउद्यमीहरूले तयार गरेका वस्तु तथा सामग्रीको बिक्री–वितरण र प्रदर्शनीका लागि निःशुल्क स्टलको प्रबन्ध गरिएको छ । महोत्सवलाई जिल्लाको सम्भावना उजागरसँगै जलविद्युत्, खानी, पर्यटनलगायतको क्षेत्रमा लगानी भित्र्याउन बहस, छलफल र उचित वातावरण बनाउने माध्यम बनाउने जमर्को गरिएको संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेश शाक्यले बताए ।

म्याग्दी महोत्सवले जिल्लामा रहेका जातजातिका कला, संस्कृति संरक्षण र संवर्द्धनमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिँदै आएको छ । म्याग्दीको चिमखोलाबाट सुरु भएको थालीनाचलाई व्यापक बनाउन बेनीमा हुने मेला जात्राले सहयोग पुग्ने गरेको छ । मौलिक वेशभूषा, संस्कृतिको संरक्षणमा जागरण ल्याउन बेनीमा माघेसंक्रान्ति पर्वको अवसरमा आयोजना हुने मेला–महोत्सवले महत्त्वपूर्ण योगदान दिने गरेको नेपाल मगर संघ जिल्ला समन्वय समिति म्याग्दीका अध्यक्ष लोकबहादुर पुनले बताए ।