महेश गौतम, शाखा प्रवन्धक, कामना सेवा विकास बैंक, स्याङ्गजा, वालिङ्ग शाखा  

लामो समयको लक डाउनले सिंगो अर्थतन्त्र प्रभावित भएको छ । आगामी दिनमा यसको प्रभाव झन् गम्भीर हुँदै जाने देखिन्छ । बैकिङ्ग कारोबारहरु हुन नसकेका कारण व्यवसायमा असर परिरहेको छ । सरकारले डिजिटल बैकिङ्ग कारोबारलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति लिएको छ । बढ्दो संक्रमणको त्रासमा रहेको बेला सरकारले आगामी बजेट पनि प्रस्तुत गरिसकेको छ । बजेटमा सरकारले सहुलियत कर्जा प्रवाहका विषयलाई पनि उठान गरेको छ । यसैबीच, लक डाउनकाबीच ग्रामिण क्षेत्रका बैंकले कसरी काम गरीरहेका छन्  र कर्जा प्रवाहको पाटोलाई कसरी हेरिरहेका छन् ? भन्ने तमाम विषयहरुमा कामना सेवा विकास बैंक, स्याङ्गजा, वालिङ्ग शाखाका शाखा प्रवन्धक महेश गौतमसँग बैकिङ्ग  समाचारका लागि मनोज रेग्मीले  गरेको कुराकानीः 

कोरोनाको कहरबीच बैंकमा कसरी काम गर्नुभएको छ ? 

हामीले अहिले नेपाल राष्ट्र बैंकले दिएको निर्देशन अनुरुपनै एक तिहाई कर्मचारीको उपस्थितीमा काम गरिरहेका छौँ । यसमा पनि हामीले कर्मचारीहरुबीच आलोपालो गर्दै हप्तामा दुई दिन विहान ११ बजेदेखि दिउसो २ बजेसम्म काम काउन्टरहरु सञ्चालनमा ल्याएका छौँ । तर जेठ २५ गतेबाट भने निरन्तर सबै शाखाहरु सञ्चालन गर्नुपर्ने निर्णय बैंकले गरेको छ । अब भने हामीले निरन्तर रुपमा काउन्टरहरु खोलेर सेवा प्रवाह गर्ने योजना बनाइरहेका छौं । 

स्याङ्गजामा कोरोना संक्रमणको शंख्या तिब्र गतिमा बढेको छ । निरन्तर रुपमा बैंक खोल्दा त्रास झनै बढ्ला नि ? 

हो, बैंक खोल्दा झन त्रास बढ्ने देखिन्छ । हाम्रो वालिङकै कुरा गर्दा बैंकहरुको कारणले गर्दा नै बजारमा मानिसहरुको भिडभाड भएको हो । समान्य रुपमा कुनै मानिसलाई कहाँ हिँडेको भनेर सोध्धा पनि बैंकतिर हिँडेको भन्ने जवाफ पाइन्छ । यस्तै खाले कामकार्यले पनि कोरोना संक्रमणको जोखिम बढ्ने हो । अहिलेको अवस्थामा ठ्याक्कै भन्दा बैंकहरुको कारणले नै शहर बजारमा जमात सिर्जना भएको भन्दा फरक नपर्ला । हामी बैंकका कर्मचारीहरुले त उचित सुरक्षा संवेदनशिलता अप्नाएका छौँ । तर माक्स र सेनिटाइजरको प्रयोगले मात्रै त कोरोना संक्रमण नियन्त्रण हुन सक्दैन । यसमा पनि हामीले हाम्रो सुरक्षा सवेंदनशीलता अप्नाए पनि ग्राहकहरुको सुरक्षालाई मध्यनजर गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले मेरो विचारमा हामीलाई अहिले नै यती धेरै बैंकका शाखाहरु खुल्ला गर्नुपर्ने केही आवश्यक देखिँदैन । यसमा नेपालको केन्द्रीय बैंकले उचित निर्णय लिनु जरुरी छ । 

आगामी बजेटले विकास बैंकका प्रत्यक शाखाले कम्तीमा पनि ५ जनालाई ५ प्रतिशत ब्यादरमा सहुलियत कर्जा प्रवाह गर्नुपर्ने उल्लेख गरेको छ ।  यसलाई कसरी लिनुभएको छ ? 

अहिले नै यसलाई लागु गरिहाल्ने त्यस्तो कुनै आधिकारिक निर्णय आइसकेको त छैन । यो सरकारी योजना हो । सरकारले सहुलियत ऋण दिनुपर्ने कुरा समावेश गरिसकेपछि यो पक्कै पनि कार्यान्वयन गर्नुपर्ला । यद्यपी हाम्रो नियमनकारी निकाय भनेको राष्ट्र बैंक हो । केन्द्रीय बैंकले यसमा फेरि हामीलाई निर्देशित पक्कै पनि गर्ला । यद्यपी सरकारले सहुलियत ऋण दिनुपर्ने भनेपछि हामीलाई त झन दिन सहज हुने भयो । 

कोरोना संक्रमणपछिको लकडाउनका कारण आम मानिसमा डिजिटल बैंकिङ्ग कारोबारको महत्वको बारेमो चेतना आएको छ । तर, ग्रामीण क्षेत्रमा भने यसको पहुँच अत्यान्तै न्युन छ । ग्रामीण क्षेत्रमा प्रविधिको विकास कसरी गर्ने ? 

हो ठिक कुरा हो । अझै पनि ग्रामीण क्षेत्रका बासीन्दामा वित्तीय ज्ञानको अभाव छ । सरकारले नियमनकारी निकाय राष्ट्र बैंकले वित्तिय शाक्षरतालाई तिब्र गतिमा बढाउन निर्देशन दिए पनि कारणबस त्यसो हुन सकेको छैन । अझ ग्रामीण क्षेत्रमा हामी सरहका मानिसहरुमा पनि वित्तीय ज्ञान र डिजिटल कारोबारका बारेमा ज्ञानै छैन । तर लकडाउनका कारण विद्युतिय भुक्तानीको महत्व र यसको प्रयोगको बारेमा उचित ज्ञान हुनुपर्ने महशुस भने गराएको छ ।

हामीले नै कतिपय हामीजस्तै मानिसहरुलाई देखेका छौँ बैंकको काउन्टर नखोल्दासम्म उसले पैसा निकाल्न नपाएको । एटीएम कार्डको बारेमा थाहै नभएका मान्छे पनि यहाँ धेरै छन् । उनीहरुलाई सानो सानो रकमको आवश्यकता पर्दा पनि चेकबाट कारोबार गर्ने गर्दछन् । त्यसकारण यसमा सबैभन्दा पहिला त वित्तिय शाक्षारताको हो । र दोस्रोमा बल्ल प्रविधिको कुरा आउँछ । शहर बजारतिर त वित्तिय ज्ञान र प्रविधिका बारेमा अधिकांशलाई थाहा छ । तर, ग्रामिण भेगमा भने यसको अभियानै चलाउनुपर्ने देखिन्छ । राष्ट्र बैंकले पनि यसमा धेरै ध्यानकेन्द्रीत गर्नु जरुरी छ । यसमा माथिबाटै त्यस्तै खालका नितिहरु ल्याउने हो भने हामी ग्रामीण क्षेत्रमा स्थापित भएका बैंकहरुलाई पनि सहज हुन्छ । तर, यो फेरि ह्वात्तै हुने कुरा भने होइन । यसको पहुँच विस्तारका लागि केही समय भने पक्कै लाग्छ । 

यतीबेला बैंकहरुलाई कर्जाको सावां–ब्याज बुझाउन मुस्किल परेको देखिन्छ ? तपाइहरुको शाखाको अवस्था कस्तो छ ? 

चैत मसान्तसम्मको कुरा गर्दा सबै कुरा सहज थियो । तर, पछिल्लो तिन महिनाको नतिजा भने अलिक खराब देखिन्छ । कोरोना भाइरस संक्रमण र त्यसपछिको लकडाउनका कारण मुलुकको दैनिक कारोबार ठप्प भएको छ । त्यसैले दैनिक कारोबार ठप्प हुँदा यसको प्रभाव बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुमा पनि परेको छ । यसकारण मलाई लाग्छ अहिलेको अवस्था सबैलाई जटील छ । ऋण उठ्छ नउठ्ने भन्ने कुरै हुँदैन । हामीसँग ऋण लिएर जानुभएका ग्राहकहरु हाम्रो सम्पर्कमा हुनुहुन्छ । तर बैंकहरुले पनि के बुझ्दिनुपर्छ भने अहिलेको अवस्थामा उनीहरुको पनि व्यवसाय चौपट भएको छ । यस्तो अवस्थामा उनीहरुलाई पनि कर्जाको सांवा ब्याज बुझाउन त्यती सहज छैन । त्यसैले केन्द्रीय बैंकले पनि ऋीणिहरुको समस्यालाई बुझेर कर्जा बुझाउने समय सीमा हेरफेर गर्दा दुवै पक्षलाई सहज हुन्छ ।