बैंकहरुको ब्याजदर घट्दा ४ क्षेत्र प्रभावित : जलविद्युतसहित, उद्योग र लघुवित्तको नाफा बढ्दा बीमालाई घाटा

काठमाडौं – बैंक तथा वित्तीय संस्थाले दिने ऋणको ब्याजदर सस्तिँदै जाँदा जलविद्युत् क्षेत्र लाभान्वित बनेको छ । नेपालमा लगानीका विभिन्न क्षेत्रमध्ये सम्भावना बोकेको जलविद्युत् क्षेत्रले घट्दो ब्याजदरबाट लाभ लिन सकेका हुन् ।

नेपाल राष्ट्र बैंककाअनुसार आर्थिक वर्ष ०८१/८२ को असार मसान्तमा वाणिज्य बैंकको कर्जाको औषत भारित ब्याजदर ७.८५ प्रतिशत कायम छ । ०८१ असारमसान्तसम्म यस्तो दर ९.९३ प्रतिशत थियो । बैंकहरूले ग्राहकलाई दिने सबै प्रकारका कर्जामा लिने ब्याजदरको भारित औसतलाई जनाइन्छ । अर्थात् ऋण सस्तो भएको छ । ग्राहकले कर्जा लिनु परे पहिलेको भन्दा कम ब्याज तिर्नुपर्ने अवस्था आएको देखिन्छ ।

बैंकहरूको न्यून ब्याजदरले ऋणको लागत घटाउँदा ठूलो पूँजी आवश्यक पर्ने जलविद्युत् परियोजनाहरूलाई फाइदा पुगेको हो। बैंकहरूको ब्याजदर घट्दा अघिल्लो वर्ष नोक्सानीमा रहेकामध्ये १५ वटा कम्पनी नाफामा गएका छन् ।

२०७२ पछि कर्जाको ब्याजदर १३ प्रतिशतसम्म पुगेको थियो । भुकम्पको समयमा महँगिएको ब्याज बिचमा पनि केही घटेको थियो । त्यसपछि कोभिडको समयमा सरकारबाट जारी निषेधाज्ञाका कारण आर्थिक गतिविधि ठप्प हुँदा बैंकहरूले आधार दरकै हाराहारीमा कर्जा दिएका थिए । तर, कोभिडपछि कर्जाको माग ह्वात्तै बढेर ब्याजदर पुनः आकाशिएको थियो । पछिल्लो केही वर्षयता बजारमा माग सुस्त भएपछि ब्याजदर घट्दो क्रममा छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर घट्दा कर्जा लिनेहरूलाई भने सहज भएको छ ।

लाभान्वित बने जलविद्युत् कम्पनी

बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर घट्दा जलविद्युत् कम्पनी सबैभन्दा बढी लाभान्वित छन् । बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट कर्जा लिएर व्यवसाय गर्दै आएका जलविद्युत् कम्पनी कर्जाको ब्याजदर घट्दा लाभान्वित बनेको कम्पनीहरूको सुधारिएको वित्तीय विवरणले नै देखाउँछ । गत आर्थिक वर्ष ०८१/८२ मा ५४ वटा कम्पनी नाफामा छन् । जबकी अघिल्लो आर्थिक वर्ष ०८०/८१ मा ४१ कम्पनी नाफामा रहेका थिए । एक दर्जनभन्दा बढी कम्पनीलाई बैंकहरूको ब्याजदर घटेकाले नाफा बढेको आधार लिन सकिन्छ ।

बैंकहरूको ब्याजदरमा गिरावट आउँदा जलविद्युत् कम्पनीको नाफामा पनि सुधार आएको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) मा सूचीकृत ९२ मध्ये वित्तीय विवरण सार्वजनिक गरेका ८४ वटा जलविद्युत् कम्पनीहरूले गत आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा २ अर्ब १६ करोड ५७ लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेका छन् । अघिल्लो वर्ष जलविद्युत् कम्पनीहरू २ अर्ब ३२ करोड १६ लाख रुपैयाँ नोक्सानीमा थिए ।

बैंकहरूको न्यून ब्याजदरले ऋणको लागत घटाउँदा ठूलो पूँजी आवश्यक पर्ने जलविद्युत् परियोजनाहरूलाई फाइदा पुगेको हो। बैंकहरूको ब्याजदर घट्दा अघिल्लो वर्ष नोक्सानीमा रहेकामध्ये १५ वटा कम्पनी नाफामा गएका छन् । यस वर्ष बैंकको ब्याजदर सस्तो हुँदा नै जलविद्युत् कम्पनीहरूको नाफामा उल्लेख्य सुधार आएको यस क्षेत्रमा विज्ञ बताउँछन् ।

स्वतन्त्र उर्जा उत्पादक संघ (इप्पान)का महासचिव बलराम खतिवडा जलविद्युत् कम्पनीको उत्पादन बढ्दा पनि नाफामा सुधार आएको बताउँछन् । उनकाअनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको ब्याजदरमा गिरावट आउँदा पनि धेरै कम्पनीहरूले नाफा सुधार गर्न सफल भएका हुन् । ‘अन्य वर्षको तुलनामा गत वर्ष चाँडै पानी पर्दा उत्पादन बढ्यो यता बैंकहरूको ब्याजदर पनि कम हुँदा कम्पनीहरूको नाफामा सुधार आयो,’ उनले बैंकिङ्ग समाचारसँग भने ।

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा नाफामा रहेका जलविद्युत कम्पनीहरु :

स्रोत : कम्पनीहरुले सार्वजनिक गरेका वित्तीय विवरण

लघुवित्तको नाफामा सुधार

बैंकहरूको ब्याजदरम गिरावट आउँदा लघुवित्त वित्तीय संस्थाको वित्तीय विवरणमा पनि सुधार आएको छ । गत आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा अधिकांश लघुवित्तको नाफामा सुधार आएको छ । नेप्सेमा सूचीकृत ५० वटै लघुवित्त कम्पनीहरूले सार्वजनिक गरेको वित्तीय विवरणअनुसार अधिकांश कम्पनीको प्रमुख सूचकहरूमा सुधार देखिएको हो । केही समयअघिसम्म समस्यामा रहेका कम्पनीहरूको वित्तीय विवरणमा आएको सुधारले लघुवित्त कम्पनी तंग्रिदै गरेको देखाउँछ ।

नेप्सेमा सूचीकृत ९ उत्पादनमूलक उद्योगमध्ये ६ वटाको नाफा बढेको हो । ६ कम्पनीले गत आर्थिक वर्षमा ४ अर्ब ७२ करोड २७ नाफा कमाएका हुन् ।

हाल सञ्चालनमा रहेको ५२ वटा संस्थामध्ये सुपर लघुवित्तलाई नेपाल राष्ट्र बैंकले समस्याग्रस्त घोषणा गरेको छ । बाँकी ५१ वटा संस्थाको नाफा गत वर्ष बढेर ८ अर्ब ४२ करोड ४१ लाख रुपैयाँ कायम भएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष लघुवित्तहरूको नाफा ५ अर्ब ७६ लाख रुपैयाँ रहेको थियो । वाणिज्य बैंकहरूबाट लिने थोक कर्जाको ब्याजदर घट्दा पनि लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले लिने ब्याजदर भने घटेको छैन । जसका कारण पनि लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूको खुद ब्याज आम्दानी पनि बढेको छ । गत वर्ष संस्थाहरूले ३ करोड १४ लाख खुद ब्याज आम्दानी गरेका छन् ।

उद्योग कम्पनीको ब्यालेन्ससिट सुधार

बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर घट्दा उद्योग कम्पनीको नाफामा सुधार आएको नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका उपाध्यक्ष हेमराज ढकाल बताउँछन् । उनले पछिल्लो चरण अर्थतन्त्रमा सुधार आउँदै जाँदा उद्योग कम्पनीको नाफामा पनि सुधार आएको बताए । ‘नाफा बढ्नुको मुख्य कारण भनेको बैंकहरूको ब्याजदर घट्नु नै हो,’ उनले भने, ‘अहिले नीति तथा व्यवस्थामा पनि केही परिवर्तन हुँदा र मौद्रिक नीतिले दिएको सहुलियतका कारण उद्योग कम्पनीको वित्तीय विवरणमा सुधार देखिएको हो ।’

नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) मा सूचिकृत उत्पादन क्षेत्रका ९ वटा उद्योगको वित्तीय स्थिति सुधारिएको छ । देशको औद्योगिक गतिविधि बढ्दै जाँदा र अर्थतन्त्र चलायमान बन्दै जाँदा उत्पादनमूलक उद्योगको आम्दानी र नाफा बढेको देखिएको छ । २०८१÷८२ मा नाफा बढ्ने कम्पनीहरूको सूचीमा सर्वोत्तम सिमेन्ट, शिवम् सिमेन्ट, हिमालयन डिष्टिलरी, युनिलिभर, ओम मेगाश्री र सोनापुर मिनरल्सको रहेका छन् । नेप्सेमा सूचीकृत ९ उत्पादनमूलक उद्योगमध्ये ६ वटाको नाफा बढेको हो । ६ कम्पनीले गत आर्थिक वर्षमा ४ अर्ब ७२ करोड २७ नाफा कमाएका हुन् ।

बीमाको नाफामा गिरावट

बीमा कम्पनीहरूले ठूलो रकम बैंकको मुद्दति निक्षेपमा राख्दै आइरहेका छन् । बीमा कम्पनीहरूले प्रिमियम संकलन गरेर बैंकहरूको ब्याजदरमा आधारित बन्ड, मुद्दती निक्षेप लगायतमा लगानी गर्ने गर्छन् । ब्याजदर घट्दा यस्ता लगानीबाट प्राप्त हुने प्रतिफलमा पनि गिरावट आउँछ । हाल बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर निरन्तर ओरालो यात्रामा छ । जसका कारण नै बीमा कम्पनीको नाफामा गिरावट आएको हो ।

नेपाल जीवन बिमक संघका अध्यक्ष पोषकराज पौडेलकाअनुसार बीमा कम्पनीहरूले भविष्यमा भुक्तानी गर्नुपर्ने दावीहरूको लागि रकम सुरक्षित राख्नुपर्ने हुन्छ । बीमा कम्पनीहरूले ठूलो मात्रामा लगानी बैंकमा गरेको तर पछिल्लो समय बैंकको ब्याजदरमा गिरावट आउँदा बीमा कम्पनीको नाफा समग्रमा घटेको उनी बताउँछन् ।

गत आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा जीवन बीमा कम्पनीहरूको नाफामा गिरावट आएको छ । गत आर्थिक वर्षमा जीवन बीमा कम्पनीहरूले ६ अर्ब दुई करोड ४७ लाख रुपैयाँ मुनाफा आर्जन गरेका छन् जबकी कम्पनीहरूले अघिल्लो आर्थिक वर्षमा ७ अर्ब १७ करोड ३५ लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेका छन् । कम्पनीहरूले सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार एक वर्षमा बीमा कम्पनीको नाफा १६.०१ प्रतिशतले घटेको हो ।

नेपाल जीवन बिमक संघका अध्यक्ष पोषकराज पौडेलकाअनुसार बीमा कम्पनीहरूले भविष्यमा भुक्तानी गर्नुपर्ने दावीहरूको लागि रकम सुरक्षित राख्नुपर्ने हुन्छ । बीमा कम्पनीहरूले ठूलो मात्रामा लगानी बैंकमा गरेको तर पछिल्लो समय बैंकको ब्याजदरमा गिरावट आउँदा बीमा कम्पनीको नाफा समग्रमा घटेको उनी बताउँछन् ।