काठमाडौं – २०८१ चैत १५ गते भएको राजावादी आन्दोलनमा निजी सवारीमाथि आगजनी भयो । जस कारण धेरै सर्वसाधारण मर्कामा परे । नेपालमा २०८१ चैत १५ गते भएको राजावादी आन्दोलनमा राजतन्त्र फर्काउने लक्ष्यसहित दुर्गा प्रसाईँको नेतृत्वमा आन्दोलनमा उत्रिएका राजावादीहरूले सार्वजनिक र निजी सम्पत्ति तोडफोड गरे ।

राजतन्त्र पुन स्थापनाको लक्ष्यसहित सार्वजनिक र निजी सम्पत्तिमाथि तोडफोड र आगजनी गरियो । अर्थतन्त्रमा एक दिन आन्दोलन वा बन्द गर्दा कम्तीमा ३ अर्बदेखि ४ अर्ब रुपैयाँको क्षति पुग्ने आकलन छ । यही अनुसार १५ गते भएको आन्दोलनको कारण पनि नेपाललाई ठुलो आर्थिक क्षतिको भार परेको छ ।

राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयको पछिल्लो तथ्याङ्कअनुसार देशको कूल गार्हस्थ्य उत्पादन जीडीपी ५७ खर्ब रुपैयाँभन्दा माथि छ । उक्त आन्दोलनमा थुप्रै सम्पत्तिको क्षति भयो । आन्दोलनका क्रममा १६ वटा (९ वटा सरकारीसहित) सवारी साधन जलेका छन् । यस्तो अवस्थामा जलाइएका सवारी साधनको बीमा दाबी दिइन्छ वा दिइँदैन भन्ने विषय सर्वत्र उठेको छ । बीमाको विषयमा केही निश्चित अवस्थाहरूमा निर्भर हुन्छ ।

सामान्यतया, बीमा कम्पनीहरूले आफ्नो नीति र सर्तहरू अनुसार दाबीको मूल्याङ्कन गर्छन् । यदि गाडीको बीमा पोलिसीमा हुलदङ्गा वा नागरिक अशान्ति जस्ता घटनाहरूबाट हुने क्षतिलाई समेटिएको छ भने, सैद्धान्तिक रूपमा त्यस्तो दाबी भुक्तानी हुन्छ । यदि बीमा गरिएको छ भने बीमा दाबी पाउने व्यवस्था रहेको हुन्छ । कुनै पनि दाबी पाउन क्षतिको अवस्था वा त्यसको प्रकार र के कारणले क्षति भएको भन्ने हिसाबले मूल्याङ्कन गर्छ ।

नेपाल बीमा प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक शुसीलदेव सुवेदीले कुनै पनि सम्पत्ति बीमामा हुलदंगा, आतङ्कवाद जोखिम समूह भन्ने व्यवस्था हुन्छ सोही अनुरूप बीमा दाबी पाइने गरेको जानकारी दिए । उनले भने, ‘सम्पत्ति बीमा गरेपछि सबै किसिमको क्षतिको प्रकार, अवस्था कारण हेरेर सोको दाबी भुक्तानी हुन्छ । कुनै पनि सम्पत्तिको क्षतिमा बीमा कम्पनीहरूले दिँदैनौ भन्ने हुँदैन।,’

नेपाल बीमा प्राधिकरणले जारी गरेको बीमा नियमावली अनुसार बीमा कम्पनीहरूले प्राकृतिक प्रकोप, दुर्घटना वा अन्य निर्दिष्ट घटनाहरूको लागि दाबी प्रक्रिया तोकेका हुन्छन् । यसमा आफ्नो बीमा पोलिसीको कागजात राम्ररी जाँच्नुपर्छ र बीमा कम्पनीसँग सम्पर्क गर्नुपर्छ । साथै, घटनाको प्रकृति हुलदङ्गा, आतङ्कवाद, वा गैर कानुनी गतिविधिलाई कसरी परिभाषित गरिन्छ भन्ने कुराले पनि ठुलो भूमिका खेल्छ ।

राजावादी आन्दोलनमा जलाइएका सवारी साधनको बीमा दाबी सबै कागजात र अवस्था हेरेर दाबी हुने सुवेदीले बताएका छन् । जसको लागि सवारीधनीले सबै कागजात तथा प्रक्रिया पुरा गरेर आफ्नो बीमा कम्पनीसँग सम्पर्क गरेर पोलिसीको विवरण र दाबी प्रक्रिया बुझ्न आवश्यक हुन्छ ।

मोटर बीमा दाबी
बीमा कम्पनीलाई सवारीमा क्षति भएपछि वा दुर्घटना भएपछि बीमितले सकेसम्म छिटो २४ देखि ४८ घण्टाभित्र सम्बन्धित बीमा कम्पनीलाई जानकारी गराउनुपर्छ। यो जानकारी फोन, इमेल वा नजिकको शाखा कार्यालयमा गएर दिन सकिन्छ । त्यस्तै दुर्घटना, आगजनी, चोरी वा तेस्रो पक्षसँग सम्बन्धित घटना भएको छ भने नजिकको प्रहरी कार्यालयमा उजुरी दर्ता गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । प्रहरीले दिएको रिपोर्ट दाबी प्रक्रियाको लागि आवश्यक हुन्छ ।

बीमा दाबी पाउनको लागि के चाहिन्छ ?
दाबी भुक्तानीका लागि बीमा पोलिसीको प्रतिलिपि चाहिन्छ । यस्तै, दुर्घटना र क्षतिको विवरण, घटनाको मिति, स्थान र परिस्थिति सहितको लिखित विवरण, प्रहरी प्रतिवेदन दुर्घटना वा आगजनीको प्रहरी रिपोर्ट (यदि लागू भएमा) चाहिन्छ । यसबाहेक, गाडीको कागजात, चालकको विवरण, फोटो प्रमाण, गाडी मर्मतको लागि ग्यारेजबाट प्राप्त अनुमानित खर्चको विवरण, तेस्रो पक्षको दाबी भएमा तेस्रो पक्षको क्षतिको विवरण र सम्बन्धित कागजात चाहिने प्राधिकरणको भनाइ छ ।