काठमाडौं – सन् २०३० सम्ममा भारत विश्वको तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बन्ने प्रक्षेपण ‘एस&पी ग्लोबल’ले गरेको छ । प्रतिवर्ष सरदर ६.७ प्रतिशतले आर्थिक वृद्धिदर हाँसिल गरे सन् २०३० मा भारत विश्वको तेस्रो ठूलो बन्ने प्रक्षेपण ग्लोबलले गरेको हो ।

आज सार्वजनिक प्रतिवेदनअनुसार भारतले सन् २०२४ मा ८.२ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्नेछ । साथै, पछिल्लो समय व्यवसाय गर्ने वातावरण बदल्दै छ र ‘लोजिस्टिक’ समेत सुधारिँदै छ । जसले निजी क्षेत्रको लगानी प्रोत्साहन गरिरहेको छ ।

निजी क्षेत्रको लगानी तीव्ररुपमा बढ्दा अर्थतन्त्रमा सरकारी–सार्वजनिक लगानीमाथिको घट्न थालेको छ । ‘इक्वीटि मार्केट परिवर्तन भइरहेको छ र प्रतिस्पर्धी भइरहेको छ,’ प्रतिवेदनमा लेखिएको छ । यस्तै पछिल्लो समय भारत सरकारको बण्ड्समा विदेशी लगानी बढ्दोक्रममा छ ।

पूर्वाधार विकासमा जोड दिएसँगै भारतको व्यापार सहजीकरण उकालो यात्रामा छ । तर, यसमा थप लगानीको जोखिम भने छ । भारतको कूल वैदेशिक व्यापारको ९० प्रतिशत समुन्द्री बन्दरगाहमार्फत हुन्छ । सोहीकारण, अत्याधुनिक र ठूलो परिणामको व्यापार धान्न सक्ने बन्दरगाह निर्माणमा धेरै रकम खन्याउन आवश्यक छ ।

यस्तै, भारतलाई विश्वको ठूलो अर्थतन्त्र बन्नका लागि आन्तरिक बजारमा बढ्दो ऊर्जाको माग र खपतले चूनौती दिन सक्छ । किनकी, भारत विश्वको ठूलो जनसंख्या भएको मुलुक हो र वर्षेनी ऊर्जाको माग र खपत बढ्दो स्थितीमा छ । यद्यपी, यो क्षेत्रमा भारतले ठूलो लगानी बढाउँदै छ ।

ऊर्जाको आवश्यक्तालाई ध्यानमा राख्दै भारतले जलविद्युत र नविकरणीय ऊर्जा (सोलार र हावाबाट बिजुली निर्माण)मा जोड दिँदै छ । यसले भारतको ऊर्जा सुरक्षालाई मजबुत बनाइरहेकाे छ । यसबाहेक भारतले कृषि र औद्योगिक क्षेत्रको उत्पादकत्व वृद्धिमा समेत ध्यान बढाउनुपर्ने हुन्छ ।

चूनौतीकारुपमा रहेका यीनै ऊर्जा, कृषि, उद्योग र पूर्वाधार क्षेत्रमा भारतको निजी अत्याधिक लगानी खन्याइरहेको छ । अडानी र अम्बानी समूहले यी क्षेत्रमा लगानी बढाइरहेको छ । निजी क्षेत्रबाट बढ्दो अवस्थामा रहेको लगानीका कारण उच्च आर्थिक वृद्धि हासिल गर्दै छ र सन् २०३० मा तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बन्ने दौडमा भारत छ ।